Hướng đi mới với loại cây trồng mới

Không phải là nhà khoa học hay doanh nhân chuyên nghiệp, động lực để chị Hán Thị Luyến khởi nghiệp với trái nhàu bắt nguồn từ một lý do giản dị nhưng thấm đẫm nhân văn. Năm 2019, trong hành trình chữa trị căn bệnh thoái hóa cột sống, chị được người thân tặng một chai nước cốt nhàu. Sau một thời gian uống kết hợp phục hồi chức năng, sức khỏe của chị cải thiện rõ rệt. Chính trải nghiệm cá nhân này đã thôi thúc chị tìm hiểu kỹ hơn về công dụng của quả nhàu — một loài cây tưởng chừng “xa lạ” nhưng lại có nhiều tiềm năng dược tính.

Chị Hán Thị Luyến (ở giữa) mở lối phát triển sản phẩm từ quả nhàu góp phần xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế địa phương.

Từ trải nghiệm cá nhân, chị luôn trăn trở: "Tại sao bà con quê mình quanh năm chỉ trồng lúa, ngô mà hiệu quả không cao? Trong khi cây nhàu có thể mang lại giá trị vượt trội, lại phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng?". Với quyết tâm thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp, chị đã lên kế hoạch, cùng một số người dân trong xã chung tay thành lập HTX thương mại và dịch vụ Hán Thị chuyên trồng nhàu và chế biến các sản phẩm làm từ trái nhàu ngay trên mảnh đất Thanh Lâm, xã Trung Kênh, tỉnh Bắc Ninh.

HTX Thương mại và Dịch vụ Hán Thị ra đời mang tiêu chí phát triển mô hình sản xuất sạch, thân thiện với môi trường và tận dụng triệt để giá trị từ cây dược liệu bản địa. Từ việc tự ủ phân hữu cơ vi sinh, sử dụng chế phẩm IMO để cải tạo đất, đến áp dụng các biện pháp canh tác đúng kỹ thuật, tất cả nhằm tái sinh môi trường và tạo ra sản phẩm dược liệu chất lượng, giàu giá trị. Nhờ đó, “cây nhàu” - loại cây bản địa ít được chú ý có cơ hội “hồi sinh” ngay giữa xứ Kinh Bắc,

Sản phẩm có tiềm năng phát triển lớn

Không chỉ dừng lại ở sản xuất đơn thuần, chị Hán Thị Luyến và các thành viên HTX Hán Thị còn đặt mục tiêu xây dựng một thương hiệu uy tín và bền vững, tập trung nâng cao chuỗi giá trị sản phẩm thông qua các hoạt động chế biến, đóng gói và truyền thông thương hiệu. Để sản phẩm từ cây nhàu có thể cạnh tranh trên thị trường, việc xây dựng thương hiệu là yếu tố then chốt. Thương hiệu không chỉ giúp nâng cao giá trị sản phẩm mà còn tạo niềm tin cho người tiêu dùng về chất lượng và hiệu quả của các sản phẩm từ trái nhàu

Hiện tại, các sản phẩm chủ lực từ trái nhàu tại HTX bao gồm nước cốt nhàu, nhàu tươi, nhàu khô và rượu nhàu.

Một trong những chiến lược mà HTX đang theo đuổi là đẩy mạnh quảng bá sản phẩm thông qua các kênh truyền thông, tham gia các hội chợ nông sản và triển lãm dược liệu để giới thiệu sản phẩm đến người tiêu dùng và các đối tác tiềm năng. Bởi, các sản phẩm của HTX mới chỉ được bán trên tài khoản Facebook cá nhân nên lượng khách tiếp cận được còn hạn chế. Bên cạnh đó, HTX cũng chú trọng việc xây dựng mối quan hệ hợp tác với các doanh nghiệp, cửa hàng dược liệu và siêu thị lớn để đưa sản phẩm từ cây nhàu tiếp cận rộng rãi hơn đến thị trường trong nước.

Chị Hán Thị Luyến chia sẻ, quả nhàu có mùi hôi và hơi chua, nhiều người chưa biết đến công dụng về sức khỏe của loại quả này thường không thích sử dụng. Chưa nói đến người ngoài, chính người thân và bạn bè của bà Luyến ban đầu cũng không tin tưởng, ủng hộ khi người phụ nữ này quyết định rẽ ngang sang làm nông nghiệp. Nhưng trong khoảng hai năm gần đây, người dân biết đến lợi ích của quả nhàu nhiều hơn thì mọi người rất ủng hộ các sản phẩm của HTX Hán Thị. Chính quyền địa phương cũng tích cực ủng hộ HTX mở rộng kinh doanh sản xuất, tạo ra việc làm và góp phần phát triển kinh tế cho người dân địa phương.

Các sản phẩm từ quả nhàu được trưng bày tại gian hàng của Trung tâm Khuyến nông và Phát triển nông nghiệp công nghệ cao Bắc Ninh tại Hội chợ triển lãm Nông nghiệp quốc tế lần thứ 25.

Hiện tại, HTX Hán Thị đang có khoảng 20 nhân công làm việc thường xuyên, đều là người ở địa phương. Vào mùa thu hoạch, HTX còn phải thuê thêm người làm thời vụ. Như vậy, với sự phát triển của HTX Hán Thị, người dân ở xã Trung Kênh đang có một hướng đi mới để phát triển kinh tế, thay vì chỉ phụ thuộc vào trồng lúa, trồng ngô như ngày trước.

Tuy nhiên, chị Luyến cho biết, hiện tại HTX đang rất lo lắng về vấn đề đất đai, vùng trồng nguyên liệu tính đến nay đã có 17 mẫu thuê theo hợp đồng 5 năm và sắp đến kỳ hạn, nếu không được ký tiếp sẽ làm ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động của HTX.

Mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn, mô hình trồng cây nhàu dược liệu của HTX Hán Thị vẫn cho thấy những triển vọng phát triển mạnh mẽ. Cây nhàu không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường nhờ khả năng cải tạo đất và tăng cường độ che phủ xanh.

Để mô hình này phát triển bền vững, việc nghiên cứu và ứng dụng các kỹ thuật canh tác tiên tiến là vô cùng cần thiết. Lãnh đạo địa phương cho biết, HTX cần tiếp tục hợp tác với các viện nghiên cứu và chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp để tối ưu hóa quy trình trồng trọt và chế biến để nâng cao giá trị kinh tế cho loại cây trồng mới này.

"Thời gian tới, HTX Hán Thị cố gắng hoàn thiện dự án về đất đai để mở rộng vùng nguyên liệu trồng theo hướng hữu cơ, kết hợp làm mô hình điểm du lịch trải nghiệm. Triển khai thêm các sản phẩm: cao nhàu, tinh dầu nhàu, dầu gội, dung dịch vệ sinh, nước tắm cho bé, xà bông “handmade”, chị Hán Thị Luyến chia sẻ thêm.

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Ninh cho biết, các sản phẩm của HTX Hán Thị đã đăng ký tham gia sản phẩm OCOP 2025 và đang xúc tiến hồ sơ để tiến hành đánh giá sản phẩm vào đầu tháng 12/2025.

Sau khi đánh giá phân hạng, nếu sản phẩm của HTX Hán Thị được công nhận là sản phẩm OCOP, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh sẽ hỗ trợ xúc tiến thương mại. Tùy thuộc vào việc sản phẩm được xếp hạng 3 sao, 4 sao hay 5 sao, tỉnh sẽ triển khai các giải pháp hỗ trợ phù hợp.